تصور زندگی بدون نور خورشید، تقریبا غیرممکن است. این ستاره‌ای که به کُره دوست‌داشتنی ما جان می‌دهد، برای حیات ضروری محسوب می‌شود. اما قبل از اینکه احساساتی شوید باید بگوییم که همه‌چیز خورشید آنقدر عالی هم که فکر می‌کنید نیست! تابش نور خورشید میتواند مضراتی برای سلامتی داشته باشد که حتی در بعضی شرایط، تهدید کننده حیات هستند. برای آشنایی بیشتر با مضرات نور آفتاب برای پوست با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.
نور خورشید و پوست؛ جنگ یا صلح؟
چین و چروک، آفتاب‌سوختگی، کم‌آبی بدن و… از عواملی هستند که ما را مجاب می‌کنند کمتر زیر نور خورشید برویم. البته از آنجایی که تعادل در همه‌چیز بهترین انتخاب است، نور خورشید هم در حالت تعادل و به‌صورت محدود، چیز بدی نیست.
فواید آفتاب برای پوست
بیایید قبل از شناخت مضرات نور آفتاب برای پوست، کمی بیشتر از فواید نور خورشید برای پوست بدانیم. از مهمترین مزایای نور خورشید برای پوست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بهبود خلق و خو
بله! عجیب اما واقعی؛ نور خورشید میتواند به‌صورت رایگان و نامحدود خلق‌وخوق ما را تقویت کند. رفتن زیر نور خورشید باعث می‌شود تا ما حس بهتری داشته باشیم و انرژی بگیریم. تحقیقات نشان می‌دهند که نور خورشید باعث افزایش سطح سروتونین در خون می‌شوند. حتما می‌دانید که این هورمون، با نشاط و شادی ارتباط مستقیمی دارد. به همین دلیل است که در تابستان نشاط بیشتری داریم و افسردگی فصلی در پاییز و زمستان اوج می‌گیرد.
درمان افسردگی فصلی
تا حواستان به افسردگی فصلی است اضافه کنیم که نور خورشید میتواند باعث درمان این عارضه شود. حالا که در آستانه فصل پاییز قرار داریم و قرار است درصد زیادی از ما به‌خاطر کمبود نور خورشید احساساتی شبیه به افسردگی را تجربه کنند، خوب است که بدانید درمان این عارضه نور خورشید است. نور خورشید در پاییز و زمستان میتواند باعث بهبود علائم افسردگی فصلی شود و علائم آن مانند احساس ناراحتی، ضعف در خلق و خو، پرخوری یا بی‌اشتهایی عصبی و همچنین مشکلات خواب را درمان کند.
کاهش سطح استرس
هر وقت نام سروتونین را شنیدید، بدانید که افزایش آن در سطح بدن با از بین رفتن هر مشکل روحی یا حداقل کاهش سطح آن، مرتبط است. نور خورشید با افزایش ترشح سروتونین در بدن میتواند استرس روزمره را کاهش دهد. اگر به هر دلیلی دچار استرس هستید، خوب است که روزانه چند دقیقه زیر نور خورشید قدم بزنید یا بهتر از آن؛ ورزش کنید. این کار باعث می‌شود استرس به شکل قابل توجهی کاهش پیدا کند.
بهبود خواب
حیف است با این‌همه فایده، انقدر سریع سراغ مضرات نور خورشید بر پوست برویم! جالب است بدانید که نور خورشید میتواند باعث افزایش سطح ملاتونین بدن شود. این هورمون با خواب مرتبط است و ترشح آن میتواند بدن را برای استراحت شبانه باکیفیت آماده کند.
افزایش سطح ویتامین دی
دیگر همه می‌‌دانیم که چقدر نور خورشید روی تولید و افزایش سطح ویتامین دی بر بدن تاثیر می‌گذارد. درواقع نور خورشید اصلی‌ترین منبع تولید و ذخیره ویتامین دی در بدن محسوب می‌شود. این ویتامین، در افزایش سطح ایمنی بدن تاثیر زیادی دارد؛ این یعنی می‌‌توانیم بگوییم تقویت سیستم ایمنی بدن، یکی از مزایای جانبی تابش نور خورشید محسوب می‌شود.
مضرات اشعه آفتاب برای پوست
خورشید با همه مزایایی که میتواند داشته باشد، دردسرهایی برای پوست و بدن ما ایجاد می‌کند. اگر به مدت طولانی و به شکل محافظت‌نشده در معرض تابش نور خورشید قرار بگیریم، ممکن است حسابی به دردسر بیفتیم. در ادامه با مهمترین مضرات نور خورشید بر پوست آشنا خواهید شد:
آفتاب‌سوختگی
آفتاب‌سوختگی اولین و شایع‌ترین نمود مضرات نور خورشید بر پوست محسوب می‌شود. همه ما حداقل یکی دو بار آفتاب‌سوختگی را تجربه کرده‌ایم. آفتاب‌سوختگی در ظاهر دردسر زیادی نخواهد داشت اما به‌مرور میتواند باعث آسیب جدی به سلول‌های پوستی شود. به گفته کارشناسان از بعد از چهار تا پنج ساعت قرارگیری مداوم در معرض نور خورشید، علائم آفتاب‌سوختگی خودشان را نشان می‌دهند. این آسیب به دلیل تابش اشعه ماوراء‌بنفش اتفاق می‌افتد.
موارد زیر از اصلی‌ترین علائم آفتاب‌سوختگی هستند:
- سرخی پوست
- درد یا حساسیت محل سوختگی
- تورم
- تاول
- در موارد شدید علائم شبیه آنفولانزا (تهوع، تب، لرز و سردرد)
نکته بهداشتی: اگر متوجه علائم شدید آفتاب‌سوختگی شدید، بهتر است با پزشک مشورت کنید. سوختگی‌های شدیدی می‌توانند علاوه‌بر تب، دردر قابل توجه و تاول‌های گسترده پر از مایع هم داشته باشد.
بروز راش حرارتی یا همان عرق‌سوز شدن
راش‌های حرارتی یا گرمازدگی نوعی بثورات جلدی هستند که در وضعیت انسداد مجاری عرق زیر پوست ایجاد می‌شوند. بگذارید راحت‌ترش کنیم؛ زمانی که به علت گرمای زیاد (ناشی از تابش خورشید) مجاری عرق زیر پوست شما مسدود و گرفته شوند، احتمال دارد که راش‌های حرارتی را تجربه کنید. این راش‌ها معمولا در آب‌وهوای گرم و مرطوب اتفاق می‌افتند. راش‌ها معمولا به شکل دسته‌های جوش قرمز یا تاول‌های کوچک بروز می‌کنند. آن‌ها در چین‌های پوستی، آرنج، کشاله ران یا روی گردن و بالای سینه ایجاد می‌شوند و دردناک هستند.
اگر درگیر راش‌های حرارتی شدید، به محیط خنک بروید تا از عرق زدن جلوگیری شود و با خنک نگه داشتن ناحیه عرق‌سوز شده، آن را درمان کنید. پودر بچه و پمادهای حاوی کالاندولا هم می‌توانند علائم عرق‌سوز شدن را بهبود دهند.
امکان ابتلا به سرطان یکی از مضرات نور خورشید بر پوست
جدی‌ترین و تهدیدکننده‌ترین مورد از مضرات نور خورشید بر پوست، زمانی است که سلول‌های ما از حالت نرمال خارج و اصطلاحا سرطانی می‌شوند. سرطان پوست بعد از سال‌های متمادی قرارگیری در معرض تابش نور خورشید اتفاق می‌افتد. پزشکان معتقدند که هر چه سن بالاتر برود، ریسک ابتلا به این سرطان، افزایش خواهد یافت. کارسینوم سلول‌های بازال، کارسینوم سلول‌های سنگفرشی و ملانوما از اصلی‌ترین انواع سرطان پوست هستند. افراد با پوست‌های روشن بیشتر در معرض ابتلا به این نوع سرطان قرار دارند و پزشکان توصیه می‌کنند برای کاهش ریسک ابتلا به آن، بهتر است در ساعات اوج تابش نور خورشید از خانه‌تان خارج نشوید یا در سایه بمانید.
پیری و چین و چروک پوست
همه ما فکر می‌کنیم چین و چروک با پیری سن و سال مرتبط است. اگر شما هم چنین تصوری از پیری پوست دارید، متاسفانه سخت در اشتباهید! بسیاری از موارد پیری پوست بسیار سریع‌تر از گذر زمان اتفاق می‌افتد و ممکن است ما در عین جوانی، پوستی پیر داشته باشیم و حتی بالعکس!
کارشناسان و پزشکان معتقدند که قرار گرفتن در معرض نور خورشید، یکی از عواملی است که میتواند به روند پیری پوست سرعت زیادی ببخشد.
این مورد هم مانند سایر موارد مضرات نور خورشید بر پوست، با اشعه پرحاشیه ماوراء‌بنفش در ارتباط است. این اشعه میتواند به بافت کلاژن و الاستین پوست آسیب بزند؛ به همین دلیل پوست شکننده می‌شود و به حالت قبلی خود برنمی‌گردد و افتاده خواهد شد. جالب است بدانید که پزشکان می‌گویند تنها یک عامل وجود دارد که در پیر کردن پوست از تابش خورشید قوی‌تر و بدتر باشد و آن‌هم سیگار کشیدن است. دیگر خودتان فکرش را بکنید که اگر سیگار می‌کشید و زیاد هم زیر نور خورشید می‌روید، قرار است چه بلایی سر پوستتان بیاید!
بروز لکه‌های پوستی از دیگر مضرات نور خورشید بر پوست
اگر پوستی درخشان و شفاف می‌خواهید، حتما از نور خورشید دور بمانید. اشعه ماوراء‌بنفش که معرف حضورتان هست؛ این اشعه میتواند باعث بروز لکه‌های سفید و یا تیره روی پوست شود و با آسیب رساندن به آن، حتی موجب بروز هایپرپیگمنتاسیون شود.
کاهش مضرات نور خورشید با چند راهکار
حالا نوبت به ارائه راهکار رسیده است. بیایید به این سوال جواب دهیم که چطور از آسیب‌های نور خورشید در امان باشیم؟
- سعی کنید حداقل در ساعات اوج نور خورشید، حتی‌الامکان در سایه بمانید. از ساعت 10 صبح تا 4 عصر، بدترین زمان برای رفتن زیر نور خورشید است. اگر می‌توانید برای خودتان سایه‌بان موقت بسازید تا حتی الامکان از تابش نور بر سطح پوستتان جلوگیری کرده باشید.
- از کرم ضدآفتاب استفاده کنید. استفاده از کرم ضدآفتاب آنقدر مهم و بدیهی است که واقعا نیازی به گفتن ندارد. سعی کنید حتما ضدآفتاب‌تان SPF بالای 15 داشته باشد و هر یکی دو ساعت یک‌بار آن را تمدید کنید (بله! ضدآفتاب شما ابرقهرمان نیست که با یک بار مصرف، تمام روز شما را از شر آفتاب در امان داشته باشد). بین 20 دقیقه تا نیم ساعت قبل از خروج از خانه، ضد آفتاب بزنید تا هنگام خروج، به حداکثر محافظت رسیده باشید.
راهکارهای دیگر
- پوستتان را بپوشانید. ما نمی‌توانیم به همه فیمت‌های بدنمان ضدآفتاب بزنیم؛ بهترین کار برای محافظت از پوست بدن این است که حتی‌الامکان تمام قسمت‌های آن را با لباس بپوشانیم. پس حتی اگر در فصل تابستان هستید، از لباس‌های نخی و نازک اما با آستین بلند کمک بگیرید. همچنین با اسکارف و دستمال گردن، گلویتان را بپوشانید تا از آفتاب در امان باشد.
- از آستاگزانتین استفاده کنید. آستاگزانتین رنگدانه‌ای طبیعی و یک آنتی‌اکسیدان قوی است که در برخی از جلبک‌ها، ماهی‌ها و صدف‌ها یافت می‌شود. این ماده می تواند به پوست کمک کند تا در برابر اشعه های مضر خورشید، محافظت شود و پیری زودرس، التهاب و تخریب کلاژن را کاهش دهد.
- این خواهش را جدی بگیرید: لطفا از دستگاه‌های سولاریوم برای رنگ‌پاشی به پوستتان استفاده نکنید. دستگاه‌های سولاریوم به‌شدت برای پوست خطرناک هستند و یکی از اصلی‌ترین عوامل آسیب به پوست و ابتلا به سرطان محسوب می‌شوند.
و در آخر
در این مقاله تلاش کردیم تا شما را با مضرات نور خورشید بر پوست و راه‌های کاهش آن آشنا کنیم. لازم است باز هم یادآوری کنیم که نور خورشید در ابعاد محدود و کنترل شده میتواند بسیار مفید باشد، اما باید میزان آن را کنترل کنید تا از آسیب‌های جدی جلوگیری شود. اگر سوالی در این زمینه دارید، می‌توانید در قسمت کامنت‌ها با ما مطرح کنید.